Gjërat për të bërë

2025-02-07

Shtëpia Shkollë e Herticëve – Një Histori Sakrifice dhe Humanizmi

Që nga viti 1990, pushteti serb ushtroi trysni mbi sistemin arsimor shqiptar, duke kërkuar që mësimi të zhvillohej sipas ligjeve të Serbisë, gjë që u kundërshtua nga shqiptarët. Me ndalimin e shkollimit në gjuhën shqipe, u krijuan alternativa për të vazhduar mësimin në shtëpi private, duke e kthyer këtë proces në një sakrificë jetike për ruajtjen e identitetit kombëtar.

Një shembull i jashtëzakonshëm i kësaj përpjekjeje ishte Shtëpia e Herticëve në Prishtinë, e cila u kthye në shkollë nga arkitekti Mehmet Hertica. Familja e tij, në vend që të banonte në shtëpinë e re, e përshtati atë për të funksionuar si gjimnazi “Sami Frashëri”.

Në fillim, sfidat ishin të mëdha: mungesë e librave, mobilieve dhe kushteve bazë. Nxënësit uleshin në dysheme, mbështetnin fletoret mbi shpinat e njëri-tjetrit dhe përballeshin me një situatë të pasigurtë. Megjithatë, përkushtimi i familjes Hertica dhe i mësimdhënësve nuk u ndal. Mehmet Hertica arriti të siguronte libra dhe pajisje nga Gjermania, duke e bërë shkollën më funksionale.

Gjatë viteve 1994-1995, shkolla nisi aktivitete shtesë si revista “Feniksi”, shfaqje teatrale dhe maratona sportive. Për familjen Hertica, nxënësit u bënë pjesë e jetës së tyre, duke krijuar një lidhje të fortë mes sakrificës së tyre dhe përpjekjes për arsimim.

Në vitin 1999, shkolla u mbyll për shkak të luftës dhe shtëpia u përdor për të strehuar refugjatët deri në prill, kur forcat serbe i dëbuan me dhunë. Familja Hertica mbështeti UÇK-në dhe Azemina Hertica, një nga anëtaret e familjes, u plagos por shpëtoi.

Pas luftës, pavarësisht rëndësisë historike të kësaj shtëpie, ajo nuk u restaurua nga institucionet. Megjithatë, familja vazhdon të ruajë këtë kujtim dhe ta ndajë historinë e tyre, duke e konsideruar një detyrim moral ndaj brezave të ardhshëm.

Sot, Shtëpia e Herticëve mbetet një simbol i rezistencës dhe përkushtimit për arsimimin në gjuhën shqipe, duke dëshmuar se sakrifica për dije është një nga vlerat më të çmuara të një kombi.

The Hertic School House – A History of Sacrifice and Humanism

Since 1990, the Serbian government has been exerting pressure on the Albanian education system, demanding that education be conducted according to Serbian laws, which was opposed by Albanians. With the ban on education in the Albanian language, alternatives were created to continue education in private homes, turning this process into a vital sacrifice for the preservation of national identity.

An extraordinary example of this effort was the Hertica House in Prishtina, which was turned into a school by the architect Mehmet Hertica. His family, instead of living in the new house, adapted it to function as the “Sami Frashëri” gymnasium.

At first, the challenges were great: a lack of books, furniture and basic conditions. Students sat on the floor, leaning their notebooks on each other’s backs and faced an unsafe situation. However, the dedication of the Hertica family and the teachers did not stop. Mehmet Hertica managed to secure books and equipment from Germany, making the school more functional.

During 1994-1995, the school launched additional activities such as the magazine “Feniksi”, theatrical performances and sports marathons. For the Hertica family, the students became part of their lives, creating a strong connection between their sacrifice and the effort for education.

In 1999, the school was closed due to the war and the house was used to shelter refugees until April, when Serbian forces forcibly expelled them. The Hertica family supported the KLA and Azemina Hertica, one of the family members, was injured but survived.

After the war, despite the historical importance of this house, it was not restored by the institutions. However, the family continues to preserve this memory and share their history, considering it a moral obligation to future generations.

Today, the House of the Hertic remains a symbol of resistance and dedication to education in the Albanian language, proving that sacrifice for knowledge is one of the most precious values ??of a nation.